Jonsmesse - św. Jana chrzciciela.

24.06

 Jonsmesse - św. Jana chrzciciela.

Tak się zastanawiam czy nie powinno być Jonsok bo w sumie jest to bardziej wigilia życia świętego Jana. Dziś Hnas, Jon bądź po polsku Jasio chrzciciel obchodzi urodziny. Dzisiaj się urodził. A w nocy zbierali się przedstawiciele społeczności wiejskiej bądź miejskiej. Dziś czuwano przed mszą.

Kim był Jaś Chrzciciel? W sumie – zgodnie z podejściem kościoła był to człowiek który przygotował grunt dla samego Jezusa. Kim był naprawdę? Tego się nie dowiemy lecz bardzo prawdopodobne był jakąś odmianą cadyka który modlitwą i wodą. Naród Izraela ma do tej pory ogromne przywiązanie do obrzędów związanych z wodą. Rytualne obmycie się w Mykwa na przykład.

Primstave : Korona, krzyż, kosa, drewno, słońce lub klepsydra.

Gdy dnia 21 czerwca obchodziliśmy dzień przesilenia słonecznego tak dzisiaj celebrujemy ten sam dzień. Ale po Katolicku

Standardem w każdej kulturze jest to że przejmuje się ważne święta następnie wchłania się je do dominującej religii w celu zwiększenia tempa asymilacji nowych zwyczajów.

Przesilenie letnie jest jednym z dwóch najważniejszych świąt w całym roku. Drugim takim świętem jest oczywiście przesilenie zimowe które odbywa się 21 grudnia a zgodnie z tradycjami katolickimi 24 grudnia.

Już ryciny naskalne (1800-500 p.n.e.) mówią że „gdy słońce było najwyżej” jadło się wielkie uczty na jego cześć. Lecz nie zapominajmy że słońce – jak ogrzewa nasze kości po zimie i sprawia że jest ciepło na tyle by życie rosło , tak też potrafi oparzyć odsłonią skórę i zranić nie jednego człowieka. Więc dużym prawdopodobieństwem cieszy się teza że uczty były organizowane w cieniu świętych drzew. W myśl zasady. Kochaj lecz miej zdrowy rozsądek.

Ogniska w wigilię Janową były czymś naturalnym Może i mało nocy ale sprytny troll i w cieniu przejdzie. Palmy zatem ogniska na brzegach jezior, koło stodół i koło cmentarzy. Niechaj podła ich mać nie przejdzie nigdzie do naszych domów. Bo jak nic ukradnie kurę, skwasi mleko albo co gorsza zarazę do domu wniesie. Albo i święte obrazy bądź amulety poplami. Co było by całkiem nieszczęściem, co wtedy nasze domy by chroniło? Przy ognisku spotkaj się z z sąsiadem, Napij się z nim piwa i powspominaj jak było źle w zimę. Ciesz się i raduj oraz baw się z dziećmi przy ogniu Janowym. Pamiętaj że ogień dzisiejszej nocy ma magiczne właściwości ochronne. Lepiej by mocno się dymiło i obdymiło co się da. Krowa obdymiona nie będzie chorować a dom obdymiony sam się nie zajmie ogniem. Dołóż do ognia smoły, torfu bądź trocin. To zapewni wiele dymu.

W nocy idź do lasu i rozbierz się. Pamiętaj że musisz iść przez płoty. Wędrówka ulicą się nie liczy. Musisz przejść przez 9 płotów. Pamiętaj że musisz zrobić to w największym sekrecie i przez cały czas musisz milczeć. Nazbieraj w lesie dziewięć różnych kwiatów lecz do domu zabierz tylko jeden. Ubierz się i wróć z wybranym kwiatem do domu i włóż wybrany kwiat pod poduszkę. Tej nocy przyśni ci się ten który stanie się twoim mężem. Powiadają że gdy rano zamiast włosów zostanie pasmo włosów – sen na pewno mówi o tym z kim spędzisz jeszcze nie jedną noc.

Zwyczaje dzisiejszego dnia. Ozdóbmy dom w środku i na zewnątrz pięknymi liśćmi, (prawdopodobnie z tego zwyczaju wywodzi się moda kwiatów na oknie) ochroni to nas przed złymi mocami które mogą pojawić się w nocy.

W nocy rozpal ognisko „na ścianie” letniej stodoły by odpędzić złe moce. Zrób pielgrzymkę po okolicznych miejscach świętych takich jak figurki na skrzyżowaniu czy cmentarze. Miejsca pamięci też są miejscami świętymi więc nie zapomnij odwiedzić tych miejsc i powierzyć modlitwy tym których upamiętnia pomnik.

Czas jest magiczny. Przyroda jest pełna życiodajnej siły. Wyjdźmy zatem wieczorem na pole i zerwijmy kwiaty i słomę. Z tego zrobimy wieniec który zawiśnie w domu. Pani domu chodziła po polach i mówiła.

Vekk opp, vekk opp både aker og eng;

å no ha du sove so lengje i seng.

Å no har det vore både snjov og regn,

og no e jonsoknotto komme

co oznacza

Wstawaj, wstawaj i pola i łąki;

żebyście teraz spali tak długo w łóżku.

Och, teraz ma nasz śnieg i deszcz,

a teraz e jonsoknotto przyjść.

Dzięki tym zachętom ziarno które zasadziliśmy wcześniej wyda obfity plon.

Jeżeli dzisiaj jest deszczowa pogoda – jesienią będzie deszczowo, lecz gdy pogoda dziś jest łagodna i ciepła- tego należy się i jesienią spodziewać. W telemarku mawia się że deszcz w środku lata zapowiada wczesną jesień, W Troms mgła była złym omenem dla tegorocznych zbiorów. Mgła w Telemarku była nazywana elgskjølen – stępką łosia.