Hávamál – Pieśń Najwyższego CZ 2

Poniżej zdjęcia (fotokopie Pieśni Najwyższego wprost z Codex Regius)

Zanim zaczniemy. Pozwólcie że oddam jednemu człowiekowi głos. Czyli co oznacza słowo Hávamál.

Dla tych co nie zrozumieli Hávamál składa się z dwóch członów czyli háva i mál.

Gdy słowo mál ma raczej jedno znaczenie czyli "słowo" tak pierwszy człon ma ... Kilka znaczeń.
1 prawdopodobne znaczenie to najwyższy/wysoki bądź tego który jest wysoki/najwyższy.
2 znaczenie jest... Uwaga : Jednooki

oba znaczenia tego słowa tłumaczy znacznie lepiej dr. Jackson Crawford w swoim filmie. Nie zmienia to faktu że Prawdopodobnym znaczeniem słowa Hávamál jest albo Słowa Najwyższego albo Słowa Jednookiego. Bardzo prawdopodobne że oba znaczenia są prawidłowe i sam tytół właśnie miał bazować na tej dwuznaczności.

a teraz co tam mądrego napisano.

ZANIM ZACZNIECIE SIĘ CZEPIAĆ

Jak pisałem nie ja tłumaczyłem więc nie linczujcie. tutaj podam wam moją małą przeróbkę tekstu tłumaczonego przez nieocenioną panią Apolonię Załuską-Strömberg

co przerobiłem? USUNĄŁEM strofy i złączyłem wszystko w jeden tekst. Poprawiłem też dwa słowa w całym tekście by był bardziej czytelny dla współczesnego czytelnika. Słowa te to "obdarzon" na "obdarzony" i "szczęśliw" na "szczęśliwy".

Dalsze zmiany to znak " ; " został zamieniony na " . " , usunąłem wielkie litery które pojawiały się w środku zdania, i w pieśni Loddfafnira ze względu na budowę całego tekstu (wybitnie mnie to trąca zaśpiewem knajpianym) pogrubiłem tekst który definiowałem jako refren. w VI części rozdzieliłem tekt bardziej pod kątem wymienianych pieśni i wtrętów. Pieśni są pogrubione by wyróżnić je jako ważny aspekt całej pieśni.

Tłumaczenie Apolonia Załuska-Stömberg

Wyjścia wszystkie, zanim się wejdzie, trzeba obejrzeć, trzeba zbadać, bo nie wiadomo, gdzie wrogowie siedzą w świetlicy. Błogosławieni gościnę dający! Gość wszedł. Gdzie on ma zasiąść?Śpieszno bardzo jest temu, kto koło ogniska ratunku szukać musi. Ogień potrzebny temu, kto przyszedł i kolana ma zimne. Jadła i odzieży potrzebuje człowiek. Co wędrował przez góry. Wody trzeba przybywającemu z daleka, ręcznika i opatrunku dobrego, szczerych słów on pragnie i powtórnych zaproszeń. Rozum potrzebny jest temu, kto robi podróż daleką, łatwe jest wszystko w domu. Pośmiewiskiem ten, co niczego nie wie, a z mądrymi siedzi. Rozumem swoim niech nikt się nie chwali, lecz ostrożny niech jest i roztropny. Kto rozważnie i w milczeniu przychodzi do dworu,

ten rzadko naraża się na zniewagę. Ostrożny gość, gdy w gościnę przychodzi, milczy, a słuch zaostrza, uszyma słucha, oczyma patrzy: Tak wywiaduje się każdy, kto rozsądny. Szczęśliwy ten, kto sam sobie zdobędzie dobre imię i chwałę, bo niepewne jest to, co człek posiada w piersi drugiego. Szczęśliwy ten, kto sam sobie zdobędzie mądrość i sławę za życia. bo złą radę człek otrzymał często z piersi drugiego. Pożyteczniejszego brzemienia człowiek nie dźwiga w podróży niż niezmierna mądrość. Lepsza od pieniędzy w obcym kraju - Ona skarbem ubogiego. Pożyteczniejszego brzemienia człowiek nie dźwiga w podróży niż niezmierna mądrość. Wiktu gorszego nie masz na drogę niż pełna beczka piwa. Nie tak dobre jak mówią, piwo dla ludzkich jest pokoleń. Bo tym mniej ma - im więcej pije -Zdrowego rozumu człowiek. Leniwie "złej pamięci żuraw" nad pijakami lata, kradnie ludziom ducha. Tego ptaka pióra mnie spętały w grodzie Gunnlödy. Pijany byłem, jak bydlę pijany w domu mędrca Fjalara. Wtedy piwo jest najlepsze, gdy gość odzyskuje swój rozum z powrotem. Milkliwy i myślący ma być syn królewski, a mężny w boju. Wesół i żwawy ma być człowiek każdy aż do dnia swojej śmierci. Niemądry myśli, że żyć będzie wiecznie, gdy się przed bojem ustrzeże, lecz starość nie da mu pokoju, choć mu oszczepy go dadzą. Gapi się gbur, gdy wśród ludzi się znajdzie, Przechwala się wielce - albo drzemie. Wszystko przepadło, gdy łyk piwa połknie, skończył się rozum biedaka. Temu tylko wiadomo, kto wędrował wiele, Kto zjeździł szmat świata, jakiego drugi człowiek ma ducha - Jeśli sam obdarzony jest rozumem. Nie trzymaj kielicha, pij miód w miarę, mów mądrze albo milcz. Za złe obyczaje nie zgani cię nikt, żarłok bez rozsądku i cnoty żre tak, że niemal nie zdechnie. Na pośmiewisko brzuch wystawia człeka, gdy jest pośród mądrych. Bydełko wie, kiedy czas do domu i schodzi z pastwiska. Ale głupiec nie wie nigdy ile mu się mieści w brzuchu. Ten co podły jest i złośliwy, naśmiewa się z czego bądź. Nie wie on, co wiedzieć winien, że sam bez błędu nie jest. Niedołężny mąż leży bezsennie nocami i rozmyśla o wszystkim. Znużony jest, gdy ranek zaświta, troska trwa - jak przedtem. Niebaczny mąż myśli, że przyjacielem każdy, co się doń uśmiecha. Nie przypuszcza, że go obmawiają, gdy z chytrymi siedzi. Niebaczny mąż myśli, że przyjacielem każdy, co się doń uśmiecha. Dozna, gdy na sejm przybędzie, że ma stronników mało. Niemądry mąż mniema, że wszystko wie, gdy bezpiecznie w własnym kącie siedzi, a jednak nie wie, co ma odpowiedzieć, gdy go wypytują. Niemądry mąż, gdy jest ze starszyzną niech raczej milczy. Nikt się nie dowie, że niczego nie zna, skoro nie mówi za wiele. Mądry jest ten, co umie pytać i odpowiedź dać umie. Nigdy człowiekowi nie da się ukryć jakim jest w istocie. Ten co nigdy nie milczy, słów niecnych wyrzuca wiele. Luźny język co nie zna cugli sam sobie szkody przyczynia. Szydzić z drugiego niech nikt się nie waży, gdy jest u ludzi w gościnie. Niejeden rad jest, gdy go nie pytają, gdy dadzą pokój, póki odzież nie wyschnie. Mądrze uczni gdy umilknie w porę ten, co szydzi z drugiego. Nie wie nigdy ów, co kpi, a prześladuje, że go odwet czeka. Wiele ludzi rozmyślnych i cnotliwych przy uczcie się przekomarza. wieczna złość może z tego powstać, gdy gość przygada gościowi. Poranny posiłek niech mąż je obfity, lecz nie wtedy, kiedy jest w gościnie. Siedzi i zakąsza jakby był łakomcem, mówić z nikim nie może. Długa jest podróż do złych przyjaciół, choć niedaleko mieszkają. Lecz do dobrego druha na przełaj się pędzi, nie bacząc, czy daleko. Ruszać w drogę należy, gościowi nie wolno długo siedzieć pod tą samą strzechą. Kto miłym był, natrętem się stanie gdy cięgiem siedzi na ławie. Własny dom jest najlepszy, choć mała chałupka, panem jest każdy u siebie. Choćby tylko dwie kozy i dach z cienkiej słomy, lepiej niż kij żebraczy. Własny dom jest najlepszy, choć mała chałupka, panem jest każdy u siebie. Serce krwawi temu, co prosić musi o jadło przy każdym posiłku. Ani o krok nie wolno mężowi oddalić się od swej broni, bo nie wiadomo, czy wieść się nie rozniesie po drogach, że mu brak oszczepu. Niech nikt nie odmawia sobie używania dóbr, które otrzymał. Często szczędzi dla wroga, co bliskim przeznaczał, gorzej bywa, niż przypuszczał. Nie spotkałem męża tak hojnego, by nie chciał przyjąć co dawano. Ani tak szczodrego, by darem- W zamian za dar – wzgardził. Bronią i strojem trza przyjaciół radować, każdy to wie po sobie: Odwzajemniane dary umacniają przyjaźń jeżeli los temu sprzyja. Przyjaciołom ma być mąż przyjacielem i darem płacić za dar. Śmiech pośród druhów śmiechem odwzajemniać, fałsz natomiast – zdradą. Przyjaciołom ma być mąż przyjacielem im samym i ich przyjaciół. Lecz przyjaciołom wrogów nie wolno być druhem. Jeżeli masz przyjaciela, któremu wierzysz i życzliwości się spodziewasz, otwórz mu swą duszę, i dary wymieniaj i często spotykaj. Jeżeli masz innego, któremu nie wierzysz, lecz chcesz mieć z niego korzyść, układaj piękne słowa, lecz myśli kryj zdradliwe i fałsz płać zdradą. Tak samo z owym, któremu nie wierzysz i wątpisz w jego szczerość. Uśmiechaj się do niego, mów inaczej niż myślisz, płać pięknym za nadobne. Kiedyś gdym młody był, jechałem samotny i zabłądziłem w drodze. Poczułem się bogaty, gdym spotkał drugiego: Człowiek jest człowiekowi szczęściem. Szczodrzy i śmiali ludzie żyją najlepiej, rzadko przygniata ich troska. Tchórz i dusigrosz wszystkiego się lęka, trapią go nawet dary. Odzież moją na rozstaju dwom dałem chochołom. Zaraz im się zdało, że chłopcy są na schwał: Wstyd być hołyszem. Sosna na skale schnie i umiera, igliwie nie chroni ni kora. Tak jest z człowiekiem, którego nikt nie kocha, po co ma żyć długo? Gorętsza niż ogień jest przyjaźń z złymi druhy pięć całych dni trwa. A szóstego dnia zgaśnie i pokój się skończy. Samych wielkich darów nie potrzeba dawać, wdzięczność kupisz też drobnym: Kromką chleba i nachylonym dzbanem zyskałem towarzysza. Koło małego jeziora - mały brzeg: Mały jest duch człowieka. Rozum nie u wszystkich równy, połowiczny jest wiek każdy. W miarę mądry winien być człowiek, nigdy zbyt uczony. Ci są najszczęśliwsi, którzy średnio wiele wiedzą. W miarę mądry winien być człowiek, nigdy zbyt uczony. Mędrca serce rzadko się raduje, gdy wątpliwości nie zna jego wiedza. W miarę mądry winien być człowiek, nigdy zbyt uczony. Jeśli losu swego nie wiesz naprzód, żyjesz od trosk wolny. Płomień od płomienia zapala się, aż się wypali, ogień wzniecasz od ognia. Mąż od męża mądrości się uczy, mąż o mężu przez rozmowę o sobie wiedzą. O świcie wstać musi, kto cudze mienie lub życie chce zabrać. Rzadko leżącemu wilkowi udko zdobyć się uda, a śpiącemu wojowi – zwycięstwo. O świcie wstać musi, kto ma sług mało, i dziarsko iść do dzieła. Wiele prześlepi, kto długo śpi, pilnemu pół drogi do bogactwa. Suchych desek i gontów na dach mąż zna dobrze miarę, i drwa ile potrzeba na pół roku albo na ćwierć. Umyty i syty niech mąż na ting jedzie, chociażby odzież nie była najlepsza. Butów i portek niech się nie wstydzi, ani szkapy swojej. Orzeł, gdy łowi, szuka wypatruje, nad brzegiem morskim się zatrzymawszy - Tak też i człowiek, gdy się w tłum zamiesza, a ma stronników niewielu. Stawiać pytania też umieć trzeba, gdy chcesz, by cię mądrym zwano. Jeden tylko ma wiedzieć, nie kilku, wie trzech - wie świat cały. Mocy swej winien ten, co mądry, w miarę używać. Zoczy bowiem wnet, gdy wśród mężnych stanie, że nikt nie jest nigdy bezwzględnie najlepszy.[..........]Za złe słowa, które mąż innym rzuci, często zapłatę odbiera. O wiele za wcześnie przyszedł do dworu, wiele za późno dla innych. Piwo już wypite lub jeszcze nie uwarzone, rzadko natręt w porę przychodzi. Zaprosiliby mnie w gościnę gdybym jadła nie potrzebował, gdyby dwie szynki cudem u dobrego druha wisiały, miast tej, com zjadł. Ogień jest najlepszy dla ludzkości, Jak i obecność słońca, jeżeli człowiek zdrowie zachował i członków nie postradał. Nie jest całkiem nieszczęsny mąż, choć nie ma zdrowia: Jednym synowie są szczęściem ,innym przyjaciele, a innym bogactwa, tamtemu - czyny, jakich dokonał. Lepiej być żywym niźli umarłym, Zawsze sobie żywy krowę zdobędzie. Ognisko widziałem, żarzyło się u bogacza - A on leżał umarły pod drzwiami. Kulawy konno jedzie, bezręki bydło pasie, głuchy może być dzielny w boju. Ślepy lepszy jest niż spalony, z trupa nie ma pożytku. Syna mieć jest dobrze, chociażby późno, Choćby nawet mąż już nie żył. Rzadko stoi pomnik koło drogi, którego nie postawił krewny krewnemu. [Dwóch zmoże tego, co jest sam. Język - głowy jest mordercą. Możesz spodziewać się wrogiej ręki pod każdą baranicą.] Cieszy się, że noc nadchodzi, ten, co ma dość żywności, [A reje są krótkie-] Jesienna noc jest zmienna. W pięć dni pogoda zmieni się bardzo, W miesiąc jeszcze bardziej. Nie wie ten, kto mało wie, że wielu traci rozum przez bogactwo. Jeden człek jest zamożny, a drugi – ubogi, nie karz go za to. Pełne kojce u synów Fitjunga widziałem, teraz o kiju żebraczym chodzą. Takie jest bogactwo jak oka mgnienie, najniewierniejsze pośród przyjaciół. Zdycha ci bydło, umierają krewni i ty sam umierasz. Lecz sława, którąś zdobył nie umrze nigdy. Zdycha ci bydło, umierają krewni i ty sam umierasz. Wiem jedną rzecz, co nigdy nie umrze. Sąd o umarłym. Ta rzecz jest pewna; gdy pytasz o runy, od bogów pochodzące, radą ich rytowane, przez najwyższego znaczone - Najlepiej zachowaj milczenie. Niemądry mąż, gdy mu się uda zdobyć bogactwo lub łaskę niewiasty: Pycha rośnie, lecz rozum nigdy, z godnością on kroczy coraz większą. Chwal dzień wieczorem, żonę - gdy spalona, miecz, gdy wypróbowany, dziewicę, gdy za mąż wydana lód - gdy się przeszło, piwo - gdy wypite. Na wietrze drzewa ścinaj, przy korzystnej bryzie żegluj, w mroku z dziewczyną szepcz, dzień ma wiele oczu, od statku wymagaj szybkości, od tarczy, że da ochronę, od miecza - ostrego cięcia, od dziewczyny - całusa. Przy ognisku popijaj piwo, a po lodzie jedź na łyżwach kup chudą szkapę i zardzewiały miecz. Konia tucz w domu, a psa w cudzym podwórzu.

Słowom dziewczęcia wiary nie dawaj, ni temu, co mówi żona, bo na kręcącym się kole serca ich stworzone, niestałość włożono im w pierś. Złamanemu łukowi, płonącemu płomieniowi, dyszącemu wilkowi, kraczącej wronie, chrząkającej świni, drzewu wyrwanemu z korzeniem, Przybierającej fali, kipiącemu kotłowi, lecącej strzale, odpływowi morza, lodom jednej nocy, wężowi w kłębek zwiniętemu, bajkom dziewki w łóżku, złamanemu mieczowi, figlom niedźwiedzia, królewskiemu dziecku, choremu cielęciu, krnąbrnemu niewolnikowi, wróżbom obłędnej wróżki, śmierci świeżo pokonanego. Wcześnie obsiane pole niech nie budzi nadziei, ani syn w pierwszej swej młodości: Od pogody zależna jest rola, od rozumu – syn, jedno i drugie na wiele wystawione niebezpieczeństw. Zabójcy brata, jeśli się go spotyka po drodze, Domowi spalonemu do połowy, rumakowi, co zbyt rączy, - Z konia nie ma pożytku, gdy nogę złamie - Temu wszystkiemu niechaj nikt nie ufa. Taki jest pokój z niewiastą, co nosi fałsz w sercu, jak jazda po śliskim lodzie, gdy koń nie jest ostro kuty, lub jak błądzenie w sztormie, gdy łódź nie ma steru, lub jak gdy kulawy goni renifera w mokrym śniegu w górach. Powiem, jak jest - znam prawdę z obu stron - Z obłudą zbliża się chłop do kobiety: Składamy słówka najpiękniej, gdy zamierzamy najpodlej, by zmylić jej rozsądek. Układnie ma mówić i z darami przychodzić kto białogłowy miłość chce zdobyć, chwalić ciałko pięknej pani: Otrzymuje dużo w zamian, kto pieści. Niechaj nikt nie gani człowieka za miłość. Często działa na rozumnego czarująca piękność, głupi jest obojętny. Nigdy nie należy ganić nikogo za to, co zdarza się wielu mężom. Głupcem z rozumnego staje się, kto bezmiernej żądzy nie oddaje. Dusza tylko wie, co w sercu mieszka, człowiek samotny jest z swoją miłością. Cięższa choroba spotkać statecznego nie może, niż, że nie ma dla niego radości. Sam tego doznałem, gdy w trzcinie siedziałem, Na przyjście czekając ukochanej. Ciało i serce - tym dla mnie było to dziewczę, a jednak jej nie dostałem. Córa Billinga, nad słońce jaśniejsza, zastałem ją w łożu śpiącą. Wszystkie przyjemności księcia wydały mi się niczym - Tylko leżeć koło tego ciała. "Ale pod wieczór przyjdź, Odinie, jeśli chcesz mi się zalecać. Teraz nie uchodzi - tylko my dwoje mamy wiedzieć o miłosnej przygodzie". Zdawało mi się, że kocha – zawróciłem, dobrego zamiaru nie wykonawszy - myślałem, że na pewno mieć będę rozkosz i wszystką jej przyjemność. Gdy potem przyszedłem, cała świetna zgraja przybocznych wojaków była na nogach, palącymi się świecami i pochodniami przyświecili mi na powrotnej drodze. Lecz rychło o świcie, kiedy wróciłem, straż przyboczna spała zastałem wtedy tylko suczkę pięknej pani przywiązaną na łóżku. Wiele gładkich dziewcząt w niełasce ma chłopów, w bliższych okolicznościach się to okazuje. Przekonałem się, gdy pełną zdrady dziewczynę do płochej próbowałem nakłonić zabawy: Niegodziwa dziewka na pośmiewisko wystawiła, nie dostałem jej nigdy.

III

Wesół ma być mąż i miły dla gości, mądry - dla własnej korzyści, i pamięć ma mieć dobrą, by go rozumnym mieniono, Wesołe gadki często niech opowiada. Bałwan zwie się ten, co mówić nie umie - To jest głupiego znamię. Sędziwego odwiedziłem olbrzyma, właśnie teraz wróciłem mało się tam milczało. Umiejętnymi słowy zapewniłem sobie powodzenie w sali Suttunga. Gunnlöd dała mi na złotym łożu napój drogiego miodu. Źle jej potem odpłaciłem za jej wierne serce, za jej wielką boleść. Paszcza Raty wydrążyła mi dziurę, przez skałę się przegryzła, górą i dołem szły olbrzymów drogi, tak wystawiałem głowę na szwank! Zdobytą dziewczynę dobrze wykorzystałem

- nie brak wiele temu, kto mądry - A Odrörir teraz się znajduje w świątyni władcy ludzkości. Wątpię, czy bym się wydostał z grodu olbrzymów, gdybym pożytku nie miał z Gunnlöd, dobrej dziewczyny, co ramieniem mnie otoczyła. Następnego dnia przyszli Rimthursy Pytać Hawa o ślub

W Hawa hali. Pytali o Bölwerka, czy jest wśród bogów, czy też go Suttung zarżnął. Przysięgę na pierścień przecież Odin złożył, któż wierzyć nie będzie jego obietnicom? Suttunga oszukał, ukradłszy mu napój, Gunnlödę zostawił w płaczu.

IV - Pieśń Loddfafnira

Czas głosić słowo z Thula tronu: u krynicy Urd jam widział i milczał, widział i rozmyślał, słuchałem mężów mowy. O runach, słyszałem, sądzili, o radach nie milczeli, koło hali Hawa, w hali Hawa, jam słyszał, jak tak mówili: