Tomasz Misterka Tłumaczenie poematów runicznych

 Moi Drodzy. Poniższy materiał został zaczerpnięty ze strony runy.net.pl

Wszelkie prawa intelektualne i prawa do tłumaczenia tekstu należą do Pana Tomasza Misterka który jest autorem strony. Tekst został skopiowany tutaj ze względu na to że sama strona coraz bardziej zaczyna być nieaktualny i obawą moją jest by tekst zaginą . Zachęcam z tego miejsca do odwiedzania tejże strony. Może jednak autor zacznie coś znowu robić ze swoją stroną.

 Fehu - Pieniądze, Bydło, Dobrobyt

Staroangielski - Feoh

Bogactwo każdemu służy,

Dzielić nim trza się z innymi,

by znaleźć uznanie w oczach tego,

który zna przyszłość.

Staronordycki - Fe

Zapłata raduje współtowarzyszy;

Wilki dorastają w lesie.

Staroislandzki - Fe

Zapłata poróżnić może towarzyszy,

Pożoga, kłótnie i spory

Oto droga węża.

Przywódca. Złoto.

 

Informacje ogólne

Fehu w znaczeniu językowym oznacza bydło, rogaciznę, pieniądze, majątek ruchomy. Wersy opisujące tę runę, sugerują iż chcąc zmienić niekorzystne przeznaczenie, należy być wolnym od zobowiązań i płacić je sprawiedliwie. Tu dość istotną rolę pełnił zwyczaj, iż władcy powinni płacić swoim poddanym za ich usługi (a także obyczaj związany z runą Gebo). Ci, którzy tego nie przestrzegali, zazwyczaj marnie kończyli. Oczywiście zapłata za usługi dotyczyła nie tylko królów, lecz wszystkich i leżała niejako u podnóża dawnego pogaństwa. W staronordyckim poemacie występuje sformułowanie wilki dorastają w lesie — i tak, jak las jest naturalnym środowiskiem dla wilków, tak naturalnym być powinno iż praca wymaga uczciwej zapłaty

Uruz - Tur, Mżawka, Żużel

Staroangielski - Ur

Tur to mądre zwierzę,

ze wspaniałymi rogami.

Silny nimi w walce.

O łowcy z wrzosowisk, to cudowne zwierzę.

Staronordycki - Ur

Żużel z kiepskiego jest żelaza;

Reny często biegają na silnym mrozie.

Staroislandzki - Ur

Mżawka jest płaczem chmur

I marznąc w lód się zamienia

I nienawidzą jej pasterze.

Ulewny Deszcz. Władca.

 

Informacje ogólne

Opis tej runy w poemacie staroangielskim kładzie nacisk na wspaniałość tura i walkę, odwagę... Z opisów z czasów Juliusza Cezara wiemy iż młodzi Germanie zwykli polować na tury aby udowodnić, iż są godni wejść w wiek męski. Jako trofeum przynosili ich wspaniałe rogi. Te ostatnie, często zdobione srebrem, służyły następnie jako naczynia do picia. Tury żyły na terenie Polski aż do XVII w., przy czym od XV w. prawo do polowań na nie mieli tylko książęta. (Dla porównania tur zniknął z terenu Francji w okolicach X w., a z terenu Niemiec w okolicach XII w.) Prawdopodobnie był przodkiem niektórych dużych ras bydła domowego. Jego rogi dochodziły do 80 cm długości. Mżawka ze staroislandzkiego poematu, zwłaszcza marznąca, jest zaś jednym z najtrudniejszych typów pogody, jaki znam z wędrówek — wciska się wszędzie i nie ma przed nią ochrony. Dla rolników i pasterzy może być prawdziwym przekleństwem, zwłaszcza w północnym klimacie, gdzie słońce słabiej grzeje, bo zamoczone zboże lub siano dla bydła gnije i nie nadaje się już do użytku. Oznacza to straty, a także klepanie biedy na przednówku. Żużel w staronorweskim poemacie jest ubocznym produktem prymitywnego wytopu żelaza. Bardzo trudno było go od niego oddzielić a im mniej go zostawało, tym żelazo było lepszej jakości. W ówczesnych warunkach robiono to na drodze wielokrotnego przetapiania i przekuwania. Wytop w prymitywnych dymarkach powodował iż żużel osiadał na dnie — w części dymarki zagłębionej w ziemi. Po wytopie dymarka była niszczona a jej pozostałości, wraz z żużlem, zostawiane w miejscu wytopu. Renifery dla ludów północy ideologicznie mogły być bliskie turom z bardziej umiarkowanego klimatu. Częściowo udomowione, pozostały też jako dzikie zwierzęta, silne i wytrwałe na trudne warunki pogodowe. Podsumowując, wspólną wartością dla każdego z tych poematów jest wytrwałość i siła — osadzona głęboko w naturze, nawet w wypadku rudy żelaza, z której pozbywamy się zanieczyszczeń. Każdy z tych poematów odnosi się też do władcy — czy jest to tur, pan lasów, czy ren, tundrą władający czy też deszcz, okrutnie rządzący plonami z islandzkiego poematu.

Thurisaz - Cierń, Olbrzym

Staroangielski - Thorn

Ciernie są bardzo ostre,

wrogiem są każdemu rycerzowi w dotyku,

ciężko jest w nich usiedzieć.

Staronordycki - Thurs

Olbrzym chorobę kobietom sprowadza;

Mało radości jest w trudzie i znoju.

Staroislandzki - Thurs

Olbrzym męczy kobiety

Władca skalistych klifów.

Mieszka wśród nich wraz z żoną.

Saturn. Władca Thingu.

 

Informacje ogólne

Jak widać, można łatwo połączyć tę runę z Thursami lub z cierniem, jednak łączenie jej z Thorem może być tylko wynikiem zastosowania jej przeciwieństwa. Argumentacja, iż jej kształt przypomina Mjollnir (młot Thora), również wydaje się mocno chybiona. Na kontynencie Thor był nazywany Donarem, którego Rzymianie utożsamiali z Jowiszem i tu napotykamy jedyny jak się zdaje trop - w staroislandzkim poemacie występuje słowo Saturn. Jeśli przyjmiemy iż zostało ono użyte w nawiązaniu do rzymskich wierzeń, moglibyśmy tę runę połączyć z Thorem ale... w jego aspekcie boga rolników i zarządzającego pogodą, w kontekście dobrych zbiorów, a nie wojownika, walczącego z olbrzymami — upada więc aspekt ochronny tej runy - co więcej musimy ominąć w dodatku negatywny aspekt Kronosa, który przy wpływach greckich zagościł w wierzeniach rzymskich jako Saturn. Germanie byli ludem, których wierzenia miały swoje korzenie w indoeuropejskiej kulturze, i wiele z nich jest zbliżonych do symboliki obecnej w hinduizmie, a tam znów Saturn jest planetą uznawaną za niepomyślną i związaną ze złym losem. Ile ma ów Saturn z Thora, a ile z Olbrzyma — to już zostawiam doświadczeniom własnym i rozumowi.

Staroangielski poemat nadaje tej runie nazwę Thorn, oznaczającą cierń, jednakże zarówno w staronorweskim, jak i staroislandzkim poemacie, występuje Thurs - słowo odnoszące się do gigantów w germańskiej mitologii. Gocka nazwa tej litery to Thyth, co jednocześnie oznacza dobry - stąd niektórzy widzą być może w runie Thurisaz nie tylko aspekt gigantów, lecz również Thora, związanego z walką z nimi w obronie ludzi i bogów. Można się pokusić o wiarę, iż oryginalnie określeniem tej runy było pragermańskie słowo thurisaz, oznaczające giganta, istotę nieprzyjazną ludziom, lecz tu w sukurs przychodzą nam rozważania lingwistyczne Pani Lotte Motz, wraz z jej artykułem "Trolls and Aesir: lexical evidence concerning north-germanic faith". Wnioski, jakie można wyciągnąć z tego opracowania, sugerują, iż współcześnie negatywny wydźwięk runy w znaczeniu Olbrzyma, mógł być dla Germanów przed schrystianizowaniem jeśli nie czymś pozytywnym, to naturalnym (świadczą o tym choćby zachowane nazwy ziół leczniczych związane z nazwami olbrzymów). Jeśli przyjrzymy się uważnie germańskiej mitologii, możemy dojść do wniosku, iż Thursowie stali w jednym rzędzie jeśli chodzi o potęgę i pozycję z Asami i Wanami — będąc w istocie przedstawianymi jako po prostu wrogie im plemię. Rzut oka na genealogię Odyna pozwala stwierdzić, iż część Thursów była dla niego dość bliskimi krewnymi - bo na statucie wujów i ciotek. Za takim pojmowaniem Thursów przemawia również możliwość zawierania małżeństw między nimi a bogami - Frey i Gerda, Njord i Skadi, na zakończenie zaś sama możliwość funkcjonowania wielce dyskusyjnej postaci, jaką wśród bogów był Loki - rodowodowo Olbrzym z krainy ognia, Muspellheimu. Nie oznacza to oczywiście apoteozy Thursów - po prostu tak jak jedno plemię mogło być wrogiem drugiego wśród ludzi, tak też wśród bogów Thursowie mogli wojować z Asami i Wanami (zresztą początkowo Wanowie też walczyli z Asami). Pamiętać tu należy iż Thursowie reprezentowali nie tylko choroby, lecz również siły natury - a z tymi w ówczesnych czasach ludzie musieli się często zmagać

Ansuz - Ujście rzeki, Usta, As (Bóg)

Staroangielski - Os

Usta są źródłem każdej rozmowy,

wspomaga mądrość i zadowolenie mądrych,

błogosławieństwo i rozrywka dla możnych.

Staronordycki - Oss

Ujście rzeki jest źródłem każdej drogi;

Pochwa jest źródłem miecza.

Staroislandzki - As

As jest najstarszym ojcem,

Władcą Asgardu,

Dowódcą Vallhalli.

Kapłan. Jowisz.

 

Informacje Ogólne

Bóg, wymieniany w staroislandzkim poemacie, to najprawdopodobniej Odyn, związany z mową, poezją, wiedzą o runach, kapłaństwem i magią. Warto tu zwrócić uwagę iż, wedle Voluspy, Odyn był bogiem, który dał ludziom oddech, a wraz z nim zapewne możliwość mówienia.

Kolejny poemat nawiązuje do podróży, lecz w sensie jej źródeł — bardziej jako parafrazy dla wszystkich działań, na co wskazywałaby również przenośnia związana z mieczem.

Nie bez znaczenia jest tu też rola Odyna, przedstawiona w tym poemacie — jako władcy wśród Asów i dowódcy sił zbrojnych. Nie pozwala nam to zapomnieć, iż nad światem bogów germańskich ciąży Ragnarok, podobnie jak nad światem chrześcijańskim wisi Apokalipsa. Rolą Odyna jest należyte przygotowanie się i innych bogów oraz ludzi na ten czas — to między innymi dlatego najdzielniejsi bohaterowie, polegli w boju, zasilają szeregi einherjów w Valhalli. Tak samo jak ujście rzeki jest jej końcem, tak też jest początkiem dla zbiornika wodnego (morza, oceanu, jeziora), do którego rzeka wpada. Ragnarok jest końcem świata, jaki znamy i początkiem świata (przynajmniej dla bogów germańskich), przywracającego Złotą Erę.

W inskrypcjach runicznych Ansuz często jest interpretowana nie tylko jako znak przypisany Odynowi, lecz w ogólności bogom germańskim — być może więc w ujęciu ujścia rzeki oraz ust mądrość niosących możemy zmieścić w niej nie tylko wodza Bogów — Odyna, lecz również strażnika Asgardu — Heimdall’a, który wiedzę o runach, i nie tylko, zaniósł w swej podróży między ludzi, pod postacią Riga.

Raido - Jazda konna, Podróż

Staroangielski - Rad

Podróż jest prosta dla każdego,

dopóki w domu zostaje

Odwagę wzmacnia temu kto nowe

szlaki odkrywa

na grzbiecie dzielnego konia.

Staronordycki - Raeidh

Mówią że podróż najbardziej męczy konia;

Rządzący zapomniał o najlepszym mieczu.

Staroislandzki - Reidh

Jazda jest błogosławieństwem siedzącego

Szybkim sposobem podróży

I trudem dla konia.

Godny Pan. Podróż.

Informacje Ogólne

Z jednej strony możemy widzieć w tych wersach informację, iż każda podróż prędzej czy później wymaga odpoczynku. Jednak, przypatrując się głębiej, znajdziemy też inną radę: są rzeczy, które można wykonać łatwo, zwłaszcza poruszając się po znanym terenie, np. we własnym domu. Te same rzeczy mogą jednak wymagać znacznie więcej wysiłku gdy znajdziemy się poza nim, pozbawieni jego opieki i ochrony. Co istotniejsze — runa ta zwraca nam uwagę również na to iż wszystko wydaje się proste i łatwe, gdy daną czynność kto inny wykonuje, lub trud dotyczy kogoś innego... Jednocześnie wskazuje na różnicę między teoretyzowaniem na dany temat a poznaniem go w praktyce.

Kenaz - Pochodnia, wrzód

Staroangielski - Cen

Pochodnia daje jasny płomień

dla wszystkich lśni i rozjaśnia mrok,

chroniąc miejsce spoczynku władcy.

Staronordycki - Kaun

Wrzód jest przekleństwem dla dzieci;

Smutek powoduje iż człowiek blednie.

Staroislandzki - Kaun

Wrzód jest złem dla dzieci

I ich zmorą

I źródłem rozkładu.

Król. Uraz.

Informacje Ogólne

Jeśli powiążemy ogień pochodni, z informacjami jakie posiadamy z historycznego punktu widzenia o obyczajach związanych z ogniem wśród ludów germańskich, należy zwrócić uwagę na trzy elementy.

Po pierwsze, blask i światłość były przypisywane osobom szlachetnie urodzonym i bohaterom. Nie bez znaczenia jest tu fakt iż HeimdallR przekazał runy i wiedzę o nich tylko tej trzeciej klasie ludzi. Mamy więc w Kenaz ogień wiedzy, by nie rzec kaganek oświaty — aczkolwiek niekoniecznie niesiony pod strzechy.

Drugim aspektem są rytuały związane ze śmiercią - ślady znalezione na terenie nekropolii sugerują, iż praktykowana była kremacja, tak więc Kenaz może być wiązana z ogniem rytualnym, służącym do wyprawienia w drogę dusz wkrótce po śmierci.

Trzecim jest aspekt ochronny — Germanie stosowali ogień do oczyszczania i odpędzania chorób i złych duchów oraz jako środek ochronny przeciwko nim. Bywało często iż w salach sypialnych całą noc paliły się lampki lub pochodnie. Pozostałości tego zresztą są również w czasach dzisiejszych, aczkolwiek zazwyczaj stosowane w sypialniach małych dzieci.

Nie do pominięcia są tu również wersy ukazujące Kenaz jako wrzód, powód problemów i zmartwień. Bywało iż trudno gojące się rany, zanieczyszczone i ropiejące również dezynfekowano z braku innych możliwości ogniem.

Gebo - Prezent, Dar

Staroangielski - Gyfu

Hojność podnosi zaufanie i honor,

co jest podporą władców;

wspomaga utrzymanie i pomoc dla tych mężczyzn,

którym brakuje wszystkiego.

Runatall (fragment):

8. (147) Lepiej nie modlić się, niźli ponieść

zbyt wielkie koszty za wymodlone;

Lepiej nie dostać, niźli zbyt wielką ponieść ofiarę,

-- przerwa --

Tak Thund stary zapisał, nim ludzie powstali,

Gdy wyrósł wysoko, gdy przybył do domu;

Informacje Ogólne

Germanie wymieniali się podarunkami. Wstępując w progi obcego domu należało przynieść ze sobą jakiś prezent. W drugą stronę działało prawo, iż dar wymagał daru. Nie musiały być to dary kosztowne, Odyn potrafił zawrzeć przyjaźń, przymując dar w postaci połowy butelki miodu i połowy bochenka chleba.

Nie zawsze były to również dary materialne — skaldowie jako swój dar układali pieśni. Nie bez znaczenia jest tu również magiczne znaczenie daru. Dając coś tworzymy magiczną więź między sobą a osobą obdarowaną. Brak daru zwrotnego, powoduje stratę magii u tej osoby, w równowartości naszego daru. Był to jeden z powodów, dla których władcy obdarowywali swoich poddanych, mężowie żony, itd. W dugą stronę patrząc, na dalekiej północy, gdzie jedzenie było niezbędne do przetrwania długiej zimy a meble drogie i trudne do zdobycia, nie był przestrzegany obowiązek dawania darów ani ich rekompensowania.

W mitologii germańskiej dary i ofi ary występują niezwykle często — Odyn, aby poznać runy, musiał oddać w darze 9 dni i nocy na Yggdrasilu, aby spróbować wody ze studni mądrości — własne oko, nie można tu zapomnieć i o ofierze Tyra z własnej ręki, którą odgryzł mu Fenris, gdy okazało się, że nie jest w stanie zdjąć założonej na siebie uwięzi. Każdy dar jest ceną, za którą coś otrzymujemy... jednak i tu należy pamiętać, aby nie przesadzić - wspaniale ujmuje to powyższy fragment Runatall.

Wunjo - Radość

Staroangielski - Wenne

Rozkoszy zażywa kto nie zna cierpienia,

smutku ani obawy,

i ten kto dobrobyt, szczęście i dobry dom posiada.

Informacje Ogólne

Prawdopodobnym i sugerowanym jej sensem jest ukazanie siły pozytywnego myślenia, afirmacji i entuzjazmu.

Zamiast koncentrować się na tym jaki ten świat jest zły wobec nas i jak wszystko nie udaje się, warto zwrócić uwagę na pozytywne strony — to samonapędzająca się machina, zarówno w dół — jeśli myślimy negatywnie, jak i w górę — jeśli wybierzemy wariant pozytywny. Pozorny truizm wyrażony w poemacie może mieć głębszy sens jeśli zaczniemy żyć tu i teraz — czerpiąc radość z tego, co mamy, zamiast robić skrzywioną minę bo inni mają lepiej. Nie oznacza to braku ambicji czy zatrzymania w rozwoju. Wręcz przeciwnie, oznacza docenienie chwili... tej, którą można utracić, pędząc za mrzonkami albo uginając się pod ciężarem życia.

Gdy HeimdallR pod postacią Riga wędrował po świecie, nie było dla niego istotne czy wstępuje do chaty biedaków czy do zagrody chłopskiej, czy do dworu bogaczy — ważne było że zastawał tam gościnę, radość i dobre przyjęcie - a każdy z tych ludzi, musiał się zmagać z życiem codziennym.

Hagalaz -  Grad

Staroangielski - Haegl

Grad jest najbielszym z ziaren;

Wiruje z wysokości nieba,

w podmuchach wiatru

i zmienia się w wodę;

Staronordycki - Hagall

Grad jest najzimniejszym z ziaren;

Chrystus stworzył świat dawno temu.

Staroislandzki - Hagall

Grad to zimne ziarno

I deszcz ze śniegiem

I choroba dla węży.

Dowódca. Grad.

 

Informacje Ogólne

Znaczące jest tutaj przyrównanie gradu do ziarna. Widzimy również jego transformację — przemianę z jednego stanu w inny, tak więc runa Hagalaz jest związana ze wzrostem, przemianą i tworzeniem... Warto też zwrócić uwagę na to, iż aby coś zostało stworzone, materiał, z którego powstaje, ulega zniszczeniu — nie jest to jednak niszczeniestricte destruktywne, lecz raczej roztopienie się przeszłości w teraźniejszości.

Ciekawe jest nawiązanie w staroislandzkim poemacie do wodza bitewnego, a w staronordyckim do Chrystusa. Niektórzy autorzy (np. Edred Thorsson) sugerują, iż w wersji przedchrześcijańskiej mogło chodzić o Odyna. Osobiście nie jestem pewien czy był to Odyn, mimo iż przemawia za tym porównaniem na pierwszy rzut oka sporządzenie świata. Problem w tym, że trzeba zestawić tu religię monoteistyczną z politeistyczną i nawet jeśli przyjmiemy formułę panteizmu, świat stworzyli wedle mitologii bogowie. Tym samym mógł w tym wersecie występować jako przedchrześcijański zarówno Odyn, jak i (co jest prawdopodobne, ze względu na funkcję) odsunięty na bok w późniejszych czasach Tyr, lub enigmatyczny i niemal zapomniany HeimdallR. Nie można też wykluczyć zwrotu bardziej ogólnego typu bogowie sporządzili ten świat w dawnych czasach - zważywszy na to, iż wedle mitologii Odyn zrobił nasz świat wraz z braćmi -Wilim i Ve, z ciała zabitego Ymira. Co więcej, nie można też wykluczyć samego Ymira - powstałego z pary wodnej (lub piany) na skutek topnienia lodów Nilfheimu pod wpływem ogni Muspellheimu.

Naudiz - Potrzeba, Konieczność, Ostateczność

Staroangielski - Nyd

Kłopot jest ciężarem dla serca;

W nim jest źródło rozwiązań

znajdowanych przez ludzi,

dla wszystkich, którzy czas biorą pod uwagę.

Staronordycki - Naudhr

Potrzeba chwili daje mały wybór;

Nagi człowiek zamarznie na mrozie.

Staroislandzki - Naudh

Potrzeba jest przywiązaniem do przeszłości

I trudnym wyborem

I pracą w trudzie i znoju.

Potomek mgły. Praca.

Informacje Ogólne

Te wersety sugerują iż z kłopotami i problemami - tak bowiem również brzmi tłumaczenie Naudhiz - należy radzić sobie możliwie szybko. Odkładanie ich na później może spowodować pogłębienie się ich i rozszerzenie. Stale utrzymujący się debet może prowadzić do bankructwa, nieleczona rana może być źródłem zakażenia lub spowodować zwyrodnienie tkanki. Runa ta powinna być traktowana więc w tym wypadku jako dzwonek alarmowy — jeśli coś jest nie tak, potraktujmy ją jako ostrzeżenie. Przypatrując się poematom, widzimy w nich też ukazaną pewną schematyczność postępowania: potrzeba — rozwiązanie. Czasem jest to dobre rozwiązanie, jednak czasem... warto wybrać mniej szablonowe rozwiązania, jeśli szybciej prowadzą do celu. Pamiętać tu należy, że to przeszłość tworzy teraźniejszość a ta jest źródłem przyszłości a nie odwrotnie.

Staroangielski - Is

Lód jest zimny i śliski;

połyskuje jak szkło i drogie klejnoty;

podłogę tworzy wykutą przez mróz

piękną gdy na nią patrzysz.

Staronordycki - Is

Lód możemy nazwać solidnym mostem;

Ślepiec potrzebuje przewodnika.

Staroislandzki - Iss

Lód jest powłoką rzeki,

I dachem dla fal

I niebezpieczeństwem dla ludzi.

Noszący hełm dzika. Lód.

Informacje Ogólne

Z jednej strony piękno, z drugiej niebezpieczeństwo - każdy, kto chodził po lodzie, wie iż trudno jest czasem nie przewrócić się. Przesłanie tych wersów mówi jasno, iż to, co piękne z wyglądu, bywa również groźne, gdy zaczniemy poznawać je dokładniej. Przystańmy na chwilę i przyjrzyjmy się im jednak bliżej. Lód jest trwałą powłoką, ale pod nią istnieje i tętni życie, nawet jeśli uśpione. Nic nie jest wieczne, lodowe klejnoty topnieją w słońcu — lśniąc jeszcze piękniej, nim zgasną.

Jera - Rok, Plony

Staroangielski - Ger

Lato radością jest dla ludzi,

gdy Bóg, święty król nieba,

zadaje ból ziemi by z niej wydobyć owoce

dla biednych i bogatych.

Staronordycki - Ar

Obfitość jest dobrodziejstwem dla człowieka;

Frothi słynie ze swej szczodrobliwości.

Staroislandzki -Ar

Zbiory są zyskiem ludzkości

I dobre lato

I dojrzewające pola.

Władca praw. Rok.

Informacje Ogólne

Nie powinno dziwić, że po runie tak bardzo nawiązującej do zimy jak Isa, bezpośrednio następuje runa plonów— Jera. Zwłaszcza północni Germanie znali bowiem tylko dwie pory roku — zimę i lato. Nawet czas święta, gdy zaczynały topnieć pierwsze śniegi i możliwe było wyruszenie statkami na połowy, zwany był... Poszukiwaniem Lata. Śmiało można powiedzieć, iż te dwie runy — Jera i Isa mogły być dla Germanów przedstawieniem całego koła roku — mimo że Isa kryje w sobie czas stagnacji i odpoczynku, a Jera ruchu i życia pełną siłą wyzwalającego się z okowów lodu, by zdążyć wydać plon, nim znów nad światem zapanuje zima.

Eihwaz - Cis

Staroangielski - Eoh

Cis, drzewem jest o szorstkiej korze,

twardy, głęboko w ziemi siedzi,

korzenie jego są mocne

strażnikiem jest ognia i radości w majątku.

Staronordycki - Yr

Cis jest najzieleńszy z drzew w zimie;

Nie sypie iskrami gdy się pali.

Staroislandzki - Yr

Z cisu są mocne łuki,

Ma siłę kruchego żelaza,

I daje ogromne strzały.

Potomek Yngwiego. Łuk.

Informacje Ogólne

Cis był niezmiernie ważnym drzewem w życiu Germanów. Wyrabiano z niego łuki, runiczne talizmany. Wierzono, że odgania złe duchy i odwraca zły los. Nic więc dziwnego iż Cis był sadzony również masowo na terenie cmentarzy i kościołów. W literaturze można spotkać się z sugestią, że Yggdrasil był Cisem.

W nawiązaniu do tych informacji widać, iż Eihwaz była najprawdopodobniej runą ochronną i obronną. Nie bez znaczenia jest też nawiązanie w wersetach ją opisujących do runy Wunjo - ludzie dobrze chronieni i wolni od chorób i złych duchów są zazwyczaj szczęśliwi. Zważywszy na powiązania z ogniskiem domowym, może być prawdopodobnie dobrą runą do ochrony domu i jego zawartości. Zwróćmy uwagę, iż te same poematy (związane z Yr) są umieszczone przy okazji runy Algiz — jednak już w innym kontekście i z innych powodów, detalicznie tam opisanych. Warto także podkreślić, iż mimo że wszystkie poematy nawiązują do cisu, to staroangielski i staronordycki wyraźnie kierują jego znaczenie ku domowi i zachowaniu w nim ciepła i ochrony, podczas gdy staroislandzki opis runy Yr kieruje nas bardziej ku łukom i ich zastosowaniu, jednak wydaje się iż bardziej jako broni służącej chwaleniu się i obronie podczas podróży tudzież polowaniu niż do prowadzenia wojny. Fjolnir — jeśli przyjmiemy iż to o niego chodzi jako o syna Yngwiego, Freya (OI), również był władcą, za którego panowania panował dobrobyt, pokój i dostatek.

Być może warto rozważyć w połączeniu z tą runą również UllR’a — boga wiązanego z łucznictwem i sportami zimowymi. Niewiele o nim wiadomo, ale prawdopodobnie patronował rozpalaniu ognia lub składaniu przysiąg. Przypuszcza się, że dublował rolę Tyra, czczonego głównie w Danii. Nie obca była mu również znajomość magii — być może, jeśli wierzyć Saxo Grammaticusowi, był jednym z zastępców podczas nieobecności Odyna.

Pertho - Niespodzianka, Gra losowa, Przypadek (znaczenie niejasne)

Staroangielski - Peorth

Peorth jest źródłem rozrywki

i zabawy dla możnych,

tam gdzie wojownicy siedzą

w chwale, w biesiadnej izbie.

Informacje Ogólne

Wśród tłumaczy nie ma zgodności co do znaczenia słowa Peorth. Sugerowane sa szachy, gra w kości a nawet zawody w strzelaniu z łuku w sali biesiadnej. Runa ta nie występuje w Futharku Młodszym, więc nie mamy danych o niej z innych poematów. Z wersów tych możemy jednak wysnuć wnioski iż runa ta jest związana z losem bardziej w sposób pośredni. Nacisk w nich położony jest na wspólne spędzanie czasu z przyjaciółmi, nie tylko podczas pracy, ale również w czasie zabawy i przyjemności. W końcu bardzo trudno jest świętować samemu. Bardzo interesująco na tym tle wygląda zarówno poprzedzająca ją Eihwaz, jak i stojąca tuż za nią Algiz — o ile przyjmiemy taką kolejność Futharku Starszego jako właściwą.

Algiz - Łoś, Świątynia, Eolh-sedge (znaczenie niejasne)

Staroangielski - Eolh-secg

Eolh-secg najczęściej znajdziesz na bagnach;

rośnie w wodzie zadając rany duchowe,

pokryje się krwią każdy wojownik,

który go dotknie.

Staronordycki — Yr

Cis jest najzieleńszy z drzew w zimie;

nie sypie iskrami gdy się pali.

Staroislandzki — Yr

Z cisu są mocne łuki,

Ma siłę kruchego żelaza,

I daje ogromne strzały.

Potomek Yngwiego. Łuk.

Informacje Ogólne

Jest to jedna z run, które budzą szerokie dyskusje wśród runologów. Z jednej strony jej nazwa jest wiązana z łosiem (alhiz) - zwierzęciem, na które Germanie polowali dla mięsa. Z drugiej zaś nazwa jest podobna do słowa algiz — znaczącego tyle co ochrona. Inne tłumaczenie sugeruje, iż nie chodzi o zwierzę, a o roślinę rosnącą w trudno dostępnym terenie, z której wyrabiano prawdopodobnie rodzaj papirusu. W obojętnym układzie przesłanie tej runy jest zbliżone do tego, jakie niosła ze sobą Thurisaz — o ostrożności w podejmowaniu decyzji i braniu udziału w sytuacjach, które nas przerastają. W wypadku tej runy, wersety poematów staronordyckiego i staroislandzkiego znalazły się tu ze względu na fonetyczną funkcję runy Yr, pokrewną do Algiz i dość istotną. Fonetycznie runa ta mogła być czymś pomiędzy z i R - dźwiękiem występującym w pragermańskich niefleksyjnych zakończeniach. Fonetyczne i niefleksyjne końcówki zaginęły w staroangielskim, zaczęto więc używać jej jako łacińskiego x i y. Występowała na końcach wyrazów jako końcówka nadająca wyrazowi rodzaj męski np. HeimdallR (R jest znakiem stosowanym w alfabecie łacińskim na określenie wytępowania Algiz w inskrypcji runicznej). Należy zaznaczyć również iż Yr występuje jako osobna runa w Poemacie Anglo-Saxońskim.

Sowilo - Słońce, Zwycięstwo

Staroangielski - Sigel

Słońce jest nadzieją żeglarzy,

gdy wyruszają na połowy

dopóki kierunek fal,

nie każe im wracać na ląd

Staronordycki - Sol

Słońce jest światłem świata.

Chylę czoło przed boskimi prawami.

Staroislandzki - Sol

Słońce jest tarczą chmur

I blaskiem zwycięstwa

W smutku życia wśród lodów.

Potomek zwycięzcy. Koło.

Informacje Ogólne

Poemat staroangielski związany jest z połowami, jednakże tylko pozornie. Jeśli weźmiemy pod uwagę iż na północy połowy były znacznie utrudnione dawnymi czasy z powodu mgieł, burz i sztormów, można przyjąć iż chodzi tu o przenośnię. Słońce symbolizowało tu najprawdopodobniej bezpieczeństwo, światło i ciepło, ale idąc głębiej również zwycięstwo nad przeciwnymi człowiekowi siłami natury — widać to szczególnie w poemacie staroislandzkim. Na dalekiej północy widok słońca i jego ciepło było błogosławieństwem od Bogów. Warto tu nadmienić iż dla ludów germańskich słońce było najprawdopodobniej rodzaju żeńskiego a księżyc męskiego - czy więc tu chodzi jedynie o słońce, czy również o płodnościowe siły Natury, które można z nim wiązać w tym kontekście. W końcu wraz z jego pojawieniem się wracało również życie na zamarznięte tereny.

Tiwaz - Tyr

Staroangielski - Tir

Tyr jest gwiazdą przewodnią;

dobrze jest wiernym być władcy;

świeci w ciemności nawet w mgle

nocnej i nigdy nie zawodzi.

Staronordycki - Tyr

Tyr jest jednorękim Bogiem.

Kowal często sam dmie w miechy.

Staroislandzki - Tyr

Tyr jest jednorękim Asem

Za sprawą wilków

Prawa ustanawia w świątyni.

Zarządca. Mars.

Informacje Ogólne

Tyr jest jednym z germańskich bogów, wiązanym właśnie z honorem, sprawiedliwością, prawem i chwałą. W dawnych społecznościach niezwykle istotne było dotrzymywanie przysiąg. Od lojalności towarzyszy zależało przeżycie. Jeśli zawodził któryś z nich, cała społeczność była osłabiona. Jeśli zdrada i niedotrzymanie przysięgi pochotdziło z zewnątrz - tym gorzej.

Pamiętać również trzeba iż Tyr był jednym z bogów wiązanych z walką - jednakże przyjmuje się iż wspierał zawsze tych, po których stronie stała słuszność i prawo. Ludzi szlachetnych poznawano właśnie po tym, iż zawsze dotrzymywali danego słowa. W dzisiejszych czasach, gdy gloryfikuje się spryt i tzw. zaradność — często kosztem innych ludzi, honor i dotrzymywanie obietnic nabiera znaczenia niemal archaicznych wartości.

Przypomnieć tu warto pokrótce opowieść, z którą Tyr jest najmocniej wiązany — gdy bogowie pętali Fenrisa, jedno z dzieci Lokiego, Tyr zgodził się jako jedyny, aby udowodnić iż nie jest podstępem zakładanie mu więzów, włożyć swą dłoń do jego paszczy. Gdy Fenris został spętany, nie cofnął swej ręki, pozwalając ją odgryźć. Runa ta może być więc wiązana również z trudnymi wyborami oraz dążeniem do ich realizacji zgodnie z własnymi zasadami. Jeżeli jednak istnieje możliwość wyjścia z sytuacji bez strat materialnych, ale kosztem sprzeniewierzenia się zasadom, którym hołdujemy, należy się zastanowić czy jest to tego warte.

Berkanan -  Gałązka brzozy, topola

Staroangielski - Beorc

Topola nie daje owoców;

nawet bez nasion ma jednak odrosty,

które wyrosną z jej liści.

Dumne są jej gałęzie

i wspaniale zdobią jej koronę,

która się pnie ku niebiosom.

Staronordycki - Bjarkan

Brzoza ma najzieleńsze liście ze wszystkich;

Loki miał szczęście w swoich oszustwach.

Staroislandzki - Bjarkan

Brzoza jest liściastą kończyną,

I małym drzewem,

Pełnym młodości drewnem.

Obrońca. Srebrna jodła.

 

Informacje Ogólne

Brzoza, przez dawnych German, była łączona z płodnością, ale również z ochroną przed złymi duchami. Dekorowano jej gałązkami drzwi od domu swoich ukochanych w okolicach maja, stosowano też jej witki do biczowania lunatyków aby wypędzić złe duchy. Runa Berkanan jest wiązana poprzez brzozę z płodnością, ale również w pięknem i zdrowiem — w myśl zasady iż płodne drzewo jest drzewem zdrowym, a zdrowe ma piękne i zielone liście. Boginią, kojarzoną z pięknem i płodnością, jest głównie Idunna. Bardzo ciekawy na tle pozostałych poematów jest tutaj poemat staroangielski, który dotyczy nie brzozy, a topoli — jak widać, nawet bez owoców można się nadal rozwijać i rozrastać. Wiele jest dróg i ścieżek umożliwiających nam rozwiązanie problemów.

Ehwaz - Koń

Staroangielski - Eh

Koń jest radością książąt wśród wojowników.

Ogier jest dumny ze swych kopyt,

gdy bogaty człowiek w siodle

nie szczędzi mu pochwał;

Jest ogromną wygodą dla obieżyświatów.

 

Informacje Ogólne

Związek człowieka z koniem możemy obserwować i dziś. Wzajemny szacunek ludzi do koni i wartość konia jako towarzysza w podróży nie zmieniła się przez wieki. Faktem jest, iż dziś konie zostały wyparte przez samochody, ale nadal istnieje więź miedzy nimi a ludźmi, którzy z nimi przestają. Jako runa związana z przyjemnością pozostaje w dość bliskim związku z Eihwaz, tym bardziej iż od dobrego konia zależał nie tylko dobrobyt w domu (prace polowe) lecz bojowy rumak decydował również o życiu lub śmierci dosiadającego go jeźdźca. Dodatkowo, jeśli weźmiemy pod uwagę relację Tacyta, koń był uważany za zwierzę wróżebne — były konie specjalnie hodowane do tego celu, których nikt nie dosiadał ani nie wykorzystywał do prac rolnych. Widoczny w Sadze o Egilu sposób wykorzystania głowy końskiej do magii, z runami związanej, również pokazuje jak wielkie znaczenie koń odgrywał. Nie można zapomnieć i o cudownym, ośmionogim rumaku Odyna — Sleipnirze, który był synem Lokiego.

Mannaz - Człowiek

Staroangielski - Man

Radosny człowiek jest drogi dla współbraci;

lecz każdy może zawieść zaufanie,

dlatego Pan swoim prawem,

zapewnił istnienie krukom.

Staronordycki - Madhr

Człowiek jest siłą ziemi;

Wspaniałe są szpony jastrzębia.

Staroislandzki - Madhr

Mężczyzna jest radością towarzyszy,

Ziemia mu towarzyszką,

I statki ma ku ozdobie.

Człowiek. Szczodrość.

Informacje Ogólne

Te wersy, mimo iż mogą kierować nasze myślenie na negatywne tory, najbliższe są chyba fi lozofi cznemu stwierdzeniu, zgodnie z którym nic co ludzkie nie jest nam obce. Myliłby się ten, kto by twierdził, iż w dawnych czasach nie było zdrady i złości - widać to choćby w sagach, gdzie wielu bohaterów wpadło w poważne kłopoty a czasem straciło życie, poprzez zdradę najbliższych im przyjaciół lub rodziny. Jednak, nawet gdy nachodzą nas czarne myśli o marności tego świata, pamiętać należy również o jego jaśniejszych stronach — zabawie, radości wśród przyjaciół i rodziny. Tym między innymi były w ówczesnych czasach statki, konie, broń. Bywało, że wydawano ogromne sumy na zdobienie narzędzi i przedmiotów, używanych do najprostszych celów (np. noży). Obok tych przyjemności istniała jednak również nieprzyjemna sfera życia - oszustwa, krzywoprzysięstwo, nawet morderstwo - i równie jak groźne dla wspólnoty były te czyny, tak i surowe były za nie kary, począwszy od więzienia a skończywszy na śmierci. Pamiętajmy, że istniało również prawo zemsty rodowej, za zabicie członka rodziny - i jednocześnie, że poszkodowani mogli od niego odstąpić, za odpowiednią główszczyznę.

Laguz - Woda

Staroangielski - Lagu

Ocean jest nieskończony dla ludzi,

gdy przemierzają go w swych kruchych łodziach

fale morskie ich przerażają

a głębia morska jest nieujarzmiona.

Staronordycki - Logr

Wodospad to rzeka spadająca z gór;

a ozdoby są ze złota.

Staroislandzki - Logr

Woda jest pracującym jeziorem,

I gejzerem

I domem dla ryb.

Chwalebny. Jeden.

Informacje Ogólne

Przekaz ten uzmysławia człowiekowi, iż woda jest żywiołem, którego nie da się kontrolować. Zagubieni na morzu, jesteśmy zdani na łaskę jego fal. Warto tu zwrócić też uwagę iż Laguz pełni tu rolę przeciwieństwa do Sowelo, któraopisuje podróż w słoneczny dzień. W tym wypadku mamy opis podróży w niesprzyjających warunkach. Obie opisują siły natury i w pewien sposób tworzą ze sobą komplet, podobnie jak wcześniej Isa i Jera. Obie też nawiązują do płodności i darów od morza. Warto w tym momencie zapamiętać, iż Njord był panem jedynie wód przybrzeżnych, na pełnym morzu rządził olbrzym Aegir wraz ze swą okrutną i piękną żoną Ran, która utopionych żeglarzy gościła w swym podmorskim pałacu.

Ingwaz - Ing, prawdopodobnie jedno z imion Boga Freya

Staroangielski - Ing

Ing był największym wśród wschodnich Duńczyków,

gdy na swym rydwanie odpłynął na wschód wśród fal.

Tak Heardingowie zwali swego bohatera.

Informacje Ogólne

Jednym z imion Freya był Ingi, zatem może być tu mowa o tym bogu, jednak to nie on może być, wbrew pozorom, głównym motywem tego poematu. Wśród ludów duńskich istniała legenda o dziecku, które przypłynęło na łodzi wypełnionej dobrami i zostało królem, a po jego śmierci, zwrócono go morzu, z którego przybył. Mamy tego wzmianki również w sadze o Beowulfie. Bardziej należy się skupić na jego okręcie. Dostępne źródła mówią iż wśród Germanów był popularny zwyczaj obnoszenia wizerunku boga po kraju, aby zwiększyć plony w nadchodzącym roku. Tacyt wspomina o obnoszeniu postaci bogini Nerthus (Ziemi). W islandzkim Flateyjarbók również możemy znaleźć wzmianki — tym razem właśnie o obnoszonym Freyu. Sama runa najprawdopodobniej jest więc runą związaną z żyznością i wzrostem. Motyw statku z dobrami i ponownego jego odpłynięcia, sugeruje również wyrażoną w tej runie cykliczność życia. Prawdopodobnie oznacza on statek pogrzebowy, na którym wraz z dobrami złożono Ingwiego-Freya po śmierci. Wszystko ma swój początek i wszystko ma swój koniec, po którym zaczyna się kolejny cykl.

Dagaz - Dzień

Staroangielski - Daeg

Dzień, wspaniałe światło stwórcy,

jest wysyłany przez Pana;

jest uwielbiany przez ludzi,

jako źródło nadziei i szczęścia

dla bogatych i biednych,

służy dobrze wszystkim.

Informacje Ogólne

W oryginale występuje zwrot sugerujący jeden z tytułów Odyna. Pamiętać należy, że noc była dawniej traktowana jako czas, w którym działają złe moce, czas niebezpieczny. Dzień zawsze był witany z ulgą i radością, gdy niepokojące odgłosy nocy milkły. Dagaz w tym kontekście jest runą, która z jednej strony ma moc ochrony przed złem, z drugiej pokazuje iż prawa natury są niezależne od człowieka (słońce wstaje dla wszystkich), z trzeciej strony symbolizuje również upływ czasu.

Othala - Własność, Ojcowizna

Staroangielski - Ethel

Dobytek jest bardzo drogi każdemu człowiekowi,

jeśli może przebywać w swym domu

w porządku i ciągłym wzroście posiadania.

Informacje Ogólne

W dawnych czasach dom rodzinny i miejsce urodzenia było bardzo istotne. Nawet jeśli klan musiał z jakichś powodów sprzedać fragment posiadanej ziemi, mógł ją w określonym czasie odkupić (bywało iż za mniejszą wartość niż była sprzedana). Runa ta odnosi się do wartości, jaką jest ojczyzna i dom rodzinny, jednakże zwraca również uwagę na to, iż nie wystarczy coś posiadać, aby miało to wartość. Należy także umieć i móc tego używać. Nic ludziom po ojczyźnie lub rodzinie, w której nie są w stanie żyć z powodu wewnętrznych waśni lub zewnętrznych przyczyn (najazdów sąsiadów, itd.). Podkreśla, iż dobrobyt oraz dobro naszego domu i ojczyzny zależy od nas i naszego podejścia.